Bij ons in Noord-Holland   By: Hendrik Jacobus Heijnes (-1936)

BIJ ONS IN NOORD HOLLAND

DOOR

H. J. HEIJNES

NED. HERV. PREDIKANT TE LANDSMEER

[Decoratieve Illustratie]

AMSTERDAM

W. TEN HAVE v/h HÖVEKER'S BOEKHANDEL

[Illustratie]

I.

LAND EN VOLK.

I. Ter Inleiding. Dit is land en volkenkundig onderricht. Het wordt medegedeeld aan de Noord Hollanders wegens het nut, dat erin is, de eigen woonplaats, en aan andere landsliên wegens de nuttigheid, die het heeft, vreemde streken te leeren kennen.

De land en volkenkunde is een wetenschap, niet ontbloot van prikkelends voor het vernuft en pakkends voor het gemoed.

II. Grenzen. Veel landen toonen overeenkomst met elkander; maar Noord Holland bezit in de meeste opzichten om 't even iets bizonders. Wat betreft grenzen, het heeft er slechts drie, terwijl nagenoeg alle landstreken er vier hebben. Ten noorden heeft het geen grens, zonder nochtans in die richting grenzenloos te zijn, maar dewijl de oost en de westgrens aldaar in één punt samenloopen.

Noord Holland grenst ten oosten, ten zuiden en ten westen aan een water, dat, in volgorde, Zuiderzee, Y en Noordzee heet. Mijn zoon van de kweekschool zegt, dat dit Noord Holland tot een eiland maakt; maar ik antwoord den knaap, dat Noord Holland veeleer een kaap is. Want ik vind het Y niet breed genoeg, om een eilandgrens te vormen. Mijn zoon van de kweekschool is een wijsneus.

De landkaart teekent ook het Gooi, en Haarlem, en zelfs Amsterdam, in Noord Holland. Maar zoo kan men alles wel Noord Holland noemen, en daarom ben ik tegen de voorstelling van de landkaart.

III. Bodem. Het land is vet. Daarvan komt het, dat de landlieden vaak dik, en hun buidels rond zijn.

Het voornaamste voortbrengsel uit het dierenrijk is: de koe, en het voornaamste uit het plantenrijk: het gras. Uit het delfstoffenrijk valt voor de Noord Hollanders niets van belang te gewinnen, hoe diep zij ook delven mochten. Maar bovendien delven zij niet diep.

IV. Bergen en Rivieren. Ook klimt men in Noord Holland niet hoog. Bergen zijn er: geen. Het meest gelijken nog naar bergen, zonder het te zijn, de duinen. De duinen strekken zich in een rij uit langs de Noordzee. Maar bij het dorp Petten zijn geen duinen ook. Zoodoende wandelt de Noord Hollander, en rijdt, en reilt, en zeilt, en doet alwat hij doet platvloers, en is heel zijn samenstel meer ontwikkeld overeenkomstig de bestemming tot recht rechtuitgaan dan tot hoog omhoogstijgen.

Rivieren, zijn er: één. De Zaan is onze rivier. Doch wij geven niet om de Zaan. Er zijn wel zangen op haar gedicht, maar dat hebben buitengewestelijke poëten gedaan. De burgers der Zaanplaatsen hebben hun huizen aaneengebouwd met de achtergevels naar de rivierboorden, zoodat de Zaan in hoofdzaak moet bezien en bewonderd worden door het raam van een achterkamer. Toen, zegt men, Napoleon de Zaan zag door het achtervenster van een Zaandamsch koffiehuis, vond hij haar mooi.

V. Klimaat. Het waait. Als het niet waait, voelen de kinderen des lands zich onbehagelijk. Zij hebben een lust aan den hollen, bollen wind. Die giert dan ook met maar weinig en kleine tusschenpoozen om de huizen en over de vlakte. In den wind dansen en springen de schoolknapen en deernen opgetogen rond, blij klotsend met de klompen. Zoodanig is de wind, de holle, bolle wind, ons element, dat gij hem hoort bolderen zelfs in onze gesprekken, onze oordeelvellingen, onze beginseluiteenzettingen, ja, schier in alwat bij ons ten monde uitgaat. Dies hebt gij nog niets van Noord Holland gezegd, zoolang gij niet gezegd hebt: het waait.