De Prins en Johan de Witt of ons land in het tweede tijdperk der eerste stadhouderlooze regeering   By: Pieter J. Andriessen (1815-1877)

Door

P. J. Andriessen.

Vijfde Druk.

Leiden. A. W. Sijthoff's Uitg. Mij.

INHOUD.

EERSTE HOOFDSTUK.

De tienjarige Leidsche Student 1

TWEEDE HOOFDSTUK.

Een zeeman, die nog al wat te vertellen heeft 16

DERDE HOOFDSTUK.

Waarin verhaald wordt, hoe de Prins zijne moeder nareisde 30

VIERDE HOOFDSTUK.

Welke plannen drie krullenjongens voor de kermis maakten 43

VIJFDE HOOFDSTUK.

Hoe gevaarlijk het kan worden, om des Zondags de kerk te verzuimen 56

ZESDE HOOFDSTUK.

Hoe een slimme Raadpensionaris een nog slimmeren Prins niet kon doorgronden 66

ZEVENDE HOOFDSTUK.

Hoe een echt Hollandsche jongen zich wreekt 81

ACHTSTE HOOFDSTUK.

Een dure slaapkameraad 97

NEGENDE HOOFDSTUK.

Waarin wij een ouden kennis ontmoeten, die het ver gebracht heeft in de wereld 113

TIENDE HOOFDSTUK.

Waaruit blijkt dat het hier niet altijd voor den wind ging 131

ELFDE HOOFDSTUK.

Wat er met den Prins op het buurtmaal voorviel en wat de Raadpensionaris daarover zeide 142

TWAALFDE HOOFDSTUK.

Hoe Johan de Witt zijn plan volvoerde 157

DERTIENDE HOOFDSTUK.

Hoe de Raadpensionaris rekenles gaf 176

VEERTIENDE HOOFDSTUK.

Hoe onze vloot de Engelschen tuchtigde 194

VIJFTIENDE HOOFDSTUK.

Wat er met den Prins in Zeeland voorviel 209

VOORBERICHT.

Het is een algemeen betreurd feit, dat van de jeugd onzer groote mannen slechts weinig of niets bekend is. En geldt dit ten aanzien van hun openbaar leven, de leemte doet zich nog sterker gevoelen, wanneer men uit hun intiem leven wenscht te putten. Ik ontken dan ook niet, dat mij de samenstelling van dit boek ontzaglijk veel onderzoek en nasnuffelen heeft gekost, want onze vroegere auteurs gaven nooit veel meer dan een histoire de bataille ; verlangt men dus een histoire intime , dan moet men die uit tal van werken oprakelen. Toch durf ik zeggen, dat ik gelukkig ben geweest; daar ik hier mijnen lezers eene geschiedenis van de jeugd van onzen onsterfelijken Willem III mag aanbieden, waarin alle voorvallen historisch zijn, op slechts twee [1] na, van welke twee ik toch de verzekering durf geven, dat zij niet uit de lucht zijn gegrepen, maar geheel en al op het karakter van den jongen Prins berusten. In 't bijzonder vinden zij dan ook hier de betrekking van den jeugdigen Oranjevorst tot den eersten man van zijn tijd, den eenigen Johan de Witt .

Ik heb mij dus hier op een nieuw terrein begeven: vaderlandsche karakterkunde . Ik oordeel die hoogst noodig voor mijne jeugdige lezers. Daarenboven kunnen zij uit dit boek weder veel leeren. Zij zullen er den voortgang der beschaving in vinden en ook eens in de vertrekken der aanzienlijken rondkijken, waartoe mijne andere werkjes minder aanleiding gaven. De toenmalige buurtvereenigingen schenken hun een nieuwen blik in dien tijd; terwijl een korte schets van een begrafenismaal hen weder met een eigenaardig gebruik onzer voorvaderen bekend maakt. De verdere geschiedenis van De Ruyter met den krijg in het Noorden en de tweede Engelsche oorlog behoorden tot dit tijdperk, dat ik tot 1668 heb laten loopen, omdat men kan zeggen, dat in genoemd jaar de eigenlijke jeugd van den Prins eindigde met zijne mondigverklaring.

Ik heb bij dezen druk niets te voegen, dan aanbeveling van mijnen arbeid in de voortdurende welwillendheid mijner landgenooten.

P. J. Andriessen.