De drooglegging der Zuiderzee het plan J. Ulehake contra het plan C. Lely   By: Anonymous

HET PLAN J. ULEHAKE CONTRA HET PLAN C. LELY

UITGEGEVEN VOOR REKENING VAN DEN SCHRIJVER

W. J. THIEME & CIE ZUTPHEN

De drooglegging der Zuiderzee.

Het plan J. Ulehake contra het plan C. Lely.

Ten einde duidelijk het verschil te doen uitkomen tusschen het sinds jaren bestaande plan Lely en het jongste plan tot drooglegging der Zuiderzee, het plan Ulehake, worden beide plans vergelijkender wijze hier in hoofdzaken naast elkaar gezet en behandeld.

I.

Het ontstaan der beide plans.

Daar het plan Lely als het regeeringsplan op den voorgrond geplaatst is en o.a. meermalen door Mr. H. Smeenge uiteengezet is, daar het bovendien behandeld is in de vrij algemeen bekende »acht nota's", is het niet noodig, in dit kleine opstel een geschiedkundig overzicht daarvan te geven. Alleen zij opgemerkt, dat men het plan Lely kan noemen »het kunstmatig plan tot drooglegging der Zuiderzee", in tegenstelling met het plan Ulehake, dat aanspraak maakt op den naam »het natuurlijk plan".

Dit plan bestaat ongeveer een jaar of negen en is door den ontwerper aan H. M. de Koningin aangeboden. Dat het nog niet meer algemeen bekend is, ligt vooral aan de maatschappelijke positie van den ontwerper, die als onderwijzer niet een man van gezag is en niet kan beschikken over kapitaal en krachten; de heer Lely kon dat wel.

Toen bleek, dat volgens het plan Lely 1 H.A. grond in de Wieringermeer ongeveer f 1700 zou kosten aan drooglegging, (en dat was destijds veel geld), gaf dit den ontwerper van 't nieuwe plan aanleiding tot het opvatten van eene belangrijke, maar moeielijke studie en trachtte hij deze vraag te beantwoorden:

Waardoor komt het, dat 1 H.A. grond in de Wieringermeer, nog slik zijnde, reeds f 1700 zal moeten opbrengen, zullen de te maken kosten eenigszins gedekt worden door de waarde van den droog te leggen grond?

Ziedaar den oorsprong van het plan Ulehake.

II.

Op bovengenoemde vraag kan slechts dit antwoord gegeven worden: »De te maken kosten moeten groot zijn en de droog te leggen grond moet in verhouding daarmee klein wezen".

Bij 't beschouwen van de kaart, waarop 't plan Lely staat, valt het inderdaad dan ook op, dat het zoogenaamde IJselmeer groot is in verhouding tot de totale oppervlakte der vier polders, die 211830 H.A. bedraagt. Daar het IJselmeer 150000 H.A. groot is, blijkt, dat de oppervlakte der Zuiderzee, door den afsluitdijk pl. Lely afgesloten, voor ruim 2/5 deel, dus voor bijna de helft, water blijft. Een grootsch werk wordt er slechts ten halve door uitgevoerd.

Toch zal de tegenwoordige Minister van Waterstaat wel terdege redenen gehad hebben, om een IJselmeer van dien omvang te doen blijven bestaan. Onderwerpen uit de acht nota's als: De invloed der afsluiting op de waterkeering der provinciën langs de Zuiderzee, de invloed der afsluiting op de waterloozing, op de waterverversching enz., dienen ongetwijfeld om mede aan te toonen, dat het IJselmeer wel van reusachtige afmetingen moet zijn; bovendien moet het in staat zijn, gedurende langeren of korteren tijd het water te bergen, dat door den IJsel wordt aangevoerd; het moet ook het overtollige water uit het stroomgebied van 't Zwarte Water en van een groot deel van Friesland, Utrecht en Noord Holland kunnen bevatten; immers juist het afgesloten deel der Zuiderzee ontvangt al dat water.

III.

Als van zelf dringt zich de vraag op:

Waarom wil de ontwerper Lely den afsluitdijk juist over Wieringen naar Piaam gelegd hebben?

Het kiezen van de plaats voor den afsluitdijk beheerscht het geheele plan tot drooglegging.