Formosa, de eerste kolonie van Japan De Aarde en haar Volken, 1909   By: Réginald Kann (1876-1925)

Naar het Fransch van Reginald Kann.

I. Aankomst op Formosa. Taïhokoe, de zetel der regeering. Chineesche en Japansche wijken. De beide takken van den spoorweg en de Décauvillelijn. Gevolgen der aardbeving. De agenten van politie en hun administratieve werkzaamheid. Voorloopige hospitalen. Uitstapje naar Kagi. De vroegere Samoeraï als politiebeambten. Bezoek aan de koppensnellers. Maatregelen, door de Japanners genomen om oude, barbaarsche gewoonten tegen te gaan. Betrekkingen tusschen de Atayals en de Japanners. De thee. De oorlogshaven Keloeng.

De reizigers, die van Europa naar Formosa gaan, verlaten te Hongkong de groote lijn van Yokohama, om zich in te schepen op een der kleine nipponsche stoombooten, die den dienst van Tamsoeï waarnemen. Vóór de verovering van het eiland door de Japanners in 1895, was alle handel in handen van engelsche maatschappijen, maar langzamerhand is men er, dank zij de subsidies van de regeering, in geslaagd, de britsche vlag bijna geheel te doen verdwijnen uit de havens van Formosa. De Daijin Maroe, waar ik passage op neem, is een uitstekend schip, dat flink zee bouwt en zeer geriefelijk is ingericht. Nadat we de chineesche kust een eind hebben gevolgd met oponthoud van korten duur te Swatow en te Amoy, steken we de straat over met het altijd onstuimige water, en zijn na drie dagen reizens tegenover de haven Tamsoeï. Hier moeten we ankeren in afwachting van het oogenblik, dat de vloed ons zal vergunnen, een bank over te komen, waar bij hoog water nog maar 13 voet water staat.

Na verscheiden uren van een vervelend wachten, gedurende welken tijd de moesson ons geducht doet schommelen, kunnen we eindelijk de rivier van Tamsoeï binnenkomen; de paketboot legt aan bij een houten brug, die bij wijze van pier tegen den oever is aan gelegd. Van Tamsoeï naar de hoofdstad van het eiland, Taïhokoe, het oude Taïpeï der Chineezen, heeft men slechts een afstand van twintig kilometer af te leggen, die de spoortrein in een klein uur overwint. Ingevolge de raadgevingen van een japanschen medereiziger was ik besloten, mij halverwege op te houden in het winterstation Hokoeto met rijke zwavelbronnen, waar de regeering een militair hospitaal heeft laten inrichten en openbare baden, en waar ik, naar mij verzekerd werd, het eenige europeesche hotel op Formosa zou aantreffen.

Het zoogenaamde hotel bleek een enkele kamer te wezen, voorzien van een bed als eenig meubel; de eigenaar was een vuile en altijd dronken Chinees. Ik verliet reeds den volgenden dag die weinig aanlokkelijke plaats, om te Taïhokoe een minder pretentieuse japansche herberg te vinden, die heel goed was en waar ik mijn hoofdverblijf vestigde gedurende de twee maanden, die ik op het eiland zou slijten. De eigenaar stond mij toe, dat ik een stoel en een tafel plaatste in mijn kamer, doch op voorwaarde, dat ik de pooten omwikkelde met dikke lappen stof, om de tatami niet te beschadigen, de dikke, gevlochten matten, waarmee de vloeren in alle japansche huizen zijn bedekt.

Taïhokoe is de zetel der regeering; daar zijn alle takken van dienst gevestigd; daar zetelt ook de gouverneur generaal, die de kolonie in den naam des keizers bestuurt. Hij geniet volkomen onafhankelijkheid trots enkele wetgevende bepalingen, die enkel in theorie de macht beperken, welke hem is toegekend. De constitutie, geldend op Formosa, gelijkt vrij veel op die van de Soenda eilanden, waarnaar ze zonder groote wijzigingen is gevolgd. De hoofdkenmerken zijn de almacht van den gouverneur, de sterke centralisatie van de verschillende administratieve takken en het volkomen ontbreken van alle vertegenwoordiging en van alle aandeel aan het bestuur van de zijde der inboorlingen; de ambtenaren, zelfs die van de gemeenten, worden zonder uitzondering door de Japanners benoemd.