Goede Vaêr Tromp of hoe de Vereenigde Provinciën eene zeemogendheid werden   By: Pieter Louwerse (1840-1909)

GOEDE VAÊR TROMP,

OF

HOE DE VEREENIGDE PROVINCIËN EENE ZEEMOGENDHEID WERDEN.

GESCHIEDKUNDIG VERHAAL

VOOR 'T JONGE NEDERLAND,

DOOR

P. LOUWERSE.

JONG NEDERLAND!

Toen de Uitgever van Mannen van Sta vast mij uitnoodigde weer een geschiedkundig verhaal voor u te schrijven, meende ik eerst u het leven van onzen grootsten zeeheld M. A. DE RUYTER te schetsen. Reeds had ik hiertoe eenige bouwstoffen verzameld, toen 'k Mr. J. VAN LENNEPS Beroemde Nederlanders in handen kreeg. Deze geleerde schrijver wijdt in dat werk ook eenige bladzijden aan den vlootvoogd MARTEN HARPERTSZ. TROMP en zegt o. a. van hem: ... "en nog heden wordt TROMP niet geschat op die hoogte waarop hij werkelijk behoort geplaatst te worden."

En dit is nu het oordeel van een Nederlander, wiens hart warm klopte voor de geschiedenis van zijn Vaderland; maar zelfs de Engelsche schrijvers vereeren Tromp, en zijne beeltenis hangt in de galerij te Greenwich.

Mijn besluit was genomen; ik zou onzen DE RUYTER niet schetsen, maar het leven van M. H. TROMP met u behandelen. 'K hoop, dat die ruil u niet berouwen zal. Van den "Vlissinger Michiel" weet ge immers toch al zooveel, daar er in alle leerboeken over de geschiedenis des Vaderlands over dezen man breedvoeriger gesproken wordt dan over anderen? Bovendien kan 'k, door het leven van TROMP te nemen, beter voldoen aan het tweede gedeelte van den titel: Hoe de Vereenigde Provinciën eene Zeemogendheid werden. Mocht "Goede Vaêr Tromp" eene welverdiende plaats in uw hart veroveren, dan zou het waarheid worden wat JOOST VAN DEN VONDEL eens schreef:

"Hij heeft zich zelf in 't hart der burghren uitghehouwen, Dat beelt verduurt de pracht van graf en marmersteen."

'S GRAVENHAGE, P. LOUWERSE.

Juni 1875.

HOOFDSTUK I

Een Winterdag op de Noordzee.

Het jaar 1650 had zich ruw en guur ingezet. Het vroor niet, het sneeuwde niet, maar het regende gestadig aan. Dagen achtereen was de wind noordwest en alleen tegen den avond gebeurde het, dat hij even door het noorden naar het noordoosten ging. Alsdan flonkerden de sterren en werd het eenigszins glad op de straat en aan het scheepsboord. Op straat hebben we echter niets noodig; want we bevinden ons op de Noordzee. Als de lucht niet zoo bewolkt was en de regen niet den horizon verduisterde, zouden wij den toren van het aardige visschersdorp Schevelingen kunnen zien.

Op het voorschip van de Zuyerhuys, aan welks boord we zijn, liep een stoere jongen van omstreeks veertien jaren heen en weer.

Hij had de pelsmuts diep over de oogen getrokken en zijne handen zaten in de wijde zakken van den nog wijder broek van dik friesch laken gemaakt.

Een lederen riem om zijn middel met een mes er aan, doen ons dadelijk bemerken, dat we met een jong matroos te doen hebben.

'T was koud en guur, zeiden we zoo even, en dat kon men den jongen wel aanzien ook. Zijne roode, volle wangen waren nat geregend, doch het guitachtige, blauwe oog keek zoo vroolijk rond, dat men wel kon zien, dat de knaap zich niet veel van het onaangename weder aantrok. Integendeel, hij scheen er zelfs pret in te hebben; want, gewapend met een eind touw, dat hij gebruikte om zoo wat terzijde te slaan, even als een ruiter zijn karwats, als deze zijn paard niet slaan wil, begon hij eerst een deuntje te fluiten en daarna zacht te zingen. Het was een "Prince liedt" van den Frieschen dichter Jan Janszoon Starter, die in den dertigjarigen oorlog, als soldaat, onder den Graaf Van Mansfelt, verdwenen was om nooit weer iets van zich te laten hooren.

"Vive le Prince de Oranje! Vive ons Bescherm Heer teghen Spanje. Vive ons vrijheyds vaste Borgh. Vive de Baeck daer wij na zeylen. Vive de Loots man van ons peylen. Vive ons alderhooghste Sorgh!