Het Nieuwe Leven (La Vita Nuova)   By: Unknown (1265-1321)

Het Nieuwe Leven

(La Vita Nuova)

Uit het Italiaansch vertaald door

Nico van Suchtelen

Met inleiding, aanteekeningen, aanhangsel en portret

INLEIDING

Ik ben een die, zoo de Liefde hem iets inblaast, luister en op de wijze, waarop zij binnen in mij spreekt, het neerschrijf. (Louteringsberg XXIV).

"Het "Nieuwe Leven", het "boekske" waarin de ongeveer zeven en twintig jarige Dante zijn jeugdliefde verhaalt, is een der wonderlijkste en tevens wonderbaarste scheppingen der dichtkunst. Wonderlijk is het om die zekere eigenaardigheden, waarvan enkele reeds Dante's tijdgenooten hebben gehinderd en welke het meerendeel der modern kritische lezers zeker geneigd zal zijn als "fouten", immers als uitingen van gekunsteldheid, valsch gevoel, ondichterlijk intellektualisme, te veroordeelen. En werkelijk, bij een eerste, vluchtige lezing doet het wel ietwat zonderling aan; een dertigtal van de sierlijkst bewerkte, zoetst vloeiende minnedichten, lof en klaagzangen, vereenigd in een onderling verband door een later geschreven verklarend proza, welks stijl het midden houdt tusschen plechtige bijbeltaal, deftig pedant betoog en kinderlijk naïef verhaal: een keten van fijnst geslepen juweelen in stijf eenvoudige vatting. En dan elk dier gedichten nog bovendien ontleed naar zijnen bouw en inhoud, "verdeeld" zooals Dante het noemt, in glossen zòò dor, schoolmeesterachtig en overbodig meestal, dat reeds Boccaccio, Dante's eerste officieele "uitlegger", deze "divisioni" verwierp als "troppo infantile", als een belachelijke kinderachtigheid! Moet de kritische verbazing van den hedendaagschen lezer met "literairen" smaak, niet toenemen als hij bemerkt dat de stof voor vele dier gedichten blijkbaar "verzonnen" is; dat ook de droomen en visioenen waarvan Dante gewaagt, blijkbaar "cerebrale bedenksels" zijn, althans zelden, zooals in het beroemde koortsvisioen (§ XXIII) en in de verschijning der zalige Beatrice als kind van negen jaar (§ XXXIX) onmiskenbaar echte droom elementen vertoonen? Dreigt die verbazing niet om te slaan in een medelijdende afkeuring bij de ontdekking dat het Dante's duidelijke bedoeling is aan zijn schijnbaar zoo spontane lyriek een symbolische, en nog wel een theologisch moreele duiding te geven? Kan verder deze hedendaagsche lezer wel anders dan schouderophalend glimlachen om de zonderlinge getallenmystiek, het kinderachtig gegoochel met de cijfers drie, negen en tien, vertegenwoordigende de Drie eenheid, de negen hemelen en de volmaaktheid, welke Dante ten behoeve dier symboliseering in zijn proza invoert; of om zijn blijkbaar streven ook in de rangschikking en misschien zelfs in het aantal der opgenomen gedichten, de door hem gewilde allegorische strekking uit te drukken? Tenslotte, kan hij ooit een poëzie, een lyriek, een minnelyriek nog wel, als "echte", "spontane", uit het "hart", wat zeg ik, uit het "Onbewuste" gewelde "gevoelskunst" erkennen, wanneer na een gekibbel van meer dan zes eeuwen de geleerde commentatoren het er nog steeds niet geheel over eens zijn of de verheerlijkte geliefde nu werkelijk een levende Florentijnsche was, dan wel eigenlijk en goed beschouwd alleen maar de godsdienst, of de wijsbegeerte, of de deugd, of het verstand, de katholieke kerk, de "abstracte" ideale vrouw of zelfs.... de keizerlijke monarchie?