Het bergland van den Roewenzori De Aarde en haar Volken, 1909   By: Luigi Amedeo di Savoia (1873-1933)

Uit het reisverhaal van Z. K. H. den Hertog der Abruzzen.

Den 24sten Mei 1888 wierp Henry M. Stanley, toen hij op zijn langste en avontuurlijkste Afrikareis de smalle oeverstrook aan den westelijken oever van het Albertmeer bereisde, tusschen Nsabe en Badsua voor de eerste maal een blik op de met sneeuw bedekte toppen van den Roewenzori.

"Toen wij", vertelt hij, "ongeveer acht kilometer van het kamp bij Nsabe verwijderd waren en ik, naar het Zuidoosten kijkend, over de gebeurtenissen van de laatste maand nadacht, wees mijn bediende mij op een zonderling gevormde wolk, die een wonderheerlijke zilverachtige kleur had en geleek op een reusachtigen, met sneeuw bedekten berg. De omtrekken met de oogen volgend, verraste mij de donkere, blauwzwarte kleur van den voet, en ik bedacht in stilte, of de wolk ook de voorbode kon wezen van een nieuwen wervelstorm; maar toen ik zag, dat ze reikte tot aan de opening tusschen het oostelijke en het westelijke plateau, kreeg ik de overtuiging, dat ik niet voor oogen had iets, dat op een grooten berg geleek, maar een heuschen, solieden bergtop, waarvan de hoogste gedeelten met sneeuw waren bedekt."

Roewenzori is de naam, dien Stanley uit de vele aanduidingen van de in den omtrek van den berg wonende inboorlingen koos, omdat het hem voorkwam dat hij dien naam het vaakste hoorde.

Geen van de ontdekkingsreizigers, die in de voorafgaande twintig jaren die streken bezochten en die de wateren van de aan den voet van het gebergte gelegen meren hadden bevaren, had er de nabijheid van massa's eeuwige sneeuw en ijs vermoed, die steeds aan het oog onttrokken werden door een ondoordringbaren sluier van wolken en nevels.

Sir Samuel Baker had in het jaar 1864 aan de bergcomplexen, die hij door den mist in de vlakte flauw kon onderscheiden, den naam van Blauwe Bergen gegeven, zonder over de beteekenis van het bergland een nader onderzoek in te stellen.

Reeds in December 1875 had Stanley zijn kamp op de oostelijke hellingen van de bergketen opgeslagen en had de inboorlingen niet willen gelooven, toen ze hem verhalen deden over de schitterend witte kleur en de verbazend koude lucht van die onzichtbare hoogten.

Sir Harry Johnston gewaagt van enkele particuliere brieven, die Romolo Gessi in het jaar 1876 had geschreven, toen hij de eerste volledige opneming deed van de oevers van het Albertmeer. Daar is sprake van een zonderling verschijnsel, dat Gessi aan de lucht had bemerkt en dat het aanzien had van met sneeuw bedekte bergen. Misschien meende hij, dat hij aan een hallucinatie had geleden, want zeker is het, dat de eer der ontdekking van den Roewenzori noch hem, noch Emin Pacha of Mason toekomt, die later ook aan het meer reisden.

Stanley maakt terecht de opmerking, dat de uit de rondom de bergen gelegen moerassige vlakten opstijgende dampen ook op heldere dagen de atmosfeer volkomen ondoorschijnend maken en de bergketen onzichtbaar moesten houden. Soms verdrijft een windstoot de nevels en dan aanschouwt het oog als met een tooverslag verre landschappen, die binnenkort opnieuw verdwijnen en den toeschouwer in twijfel en onzekerheid laten.

Met de ontdekking van die geweldige massa van met sneeuw bedekte bergen, die hun watervoorraad in de meren afvoeren, waaruit de Nijl zijn water krijgt, kon het onderzoek naar de bronnen van den belangwekkenden stroom, dat al op zichzelf een zoo groot deel uitmaakt van de geschiedenis der ontdekkingen op aardrijkskundig gebied, als voltooid worden beschouwd.

Na twee duizend vierhonderd jaren kreeg de uitdrukking van Aeschylos van "het door sneeuw gevoede Egypte" haar letterlijke verklaring; het geheim van den "zilverberg", de Nijlbron van Aristoteles, was onthuld. Hoe zonderling toch die gang van het menschelijk inzicht!