Het settlement Malakka en het sultanaat Perak De Aarde en haar Volken, 1908   By: F. J. Agassis

Naar het Fransch van F. J. Agassis.

De stad Malakka en haar economische beteekenis. De toekomst der caoutchouc op het schiereiland. De tinmijnen van Perak. Degelijke exploitatie van het gebied door particulieren of door europeesche ondernemingen. De verschillende mijncentra. De rijkdom van Perak.

Op het schiereiland Malakka bezitten de Engelschen drie settlements of middelpunten van koloniale vestigingen, namelijk het eiland Poeloe Pinang met het territorium Wellesley op het vasteland en de eilanden Dinding; verder het gebied van Malakka en het eiland Singapore met erbij behoorend gebied. Al die bezittingen zijn gelegen in het Zuidwesten en Zuiden van het schiereiland Malakka; ze zijn niet zeer uitgestrekt, maar hebben een uitstekende ligging aan de straat van Malakka, den gewonen en verplichten weg voor den europeeschen handel met het uiterste Oosten, en aan die ligging hebben ze hun belangrijkheid te danken.

Als een enclave tusschen die bezittingen van Engeland, staande onder britsche suzereiniteit, vindt men er het uitgestrekte sultanaat Perak, welks natuurlijke hulpbronnen, voor zoo ver ze reeds zijn geëxploiteerd, van groot economisch gewicht zijn. Singapore, de grootste stad van de britsche bezittingen in het verre Oosten, heeft haar stadsgebied liggen op het eilandje van denzelfden naam. Wij brengen het thans niet onder de aandacht onzer lezers. Wat ons zal bezighouden, is Malakka en het sultanaat Perak.

De beroemde stad Malakka, die vroeger een der handelsmiddelpunten van het Oosten was, is door Singapore voorbijgestreefd; maar de plaats heeft nog het prestige behouden van een beteekenisvol verleden. Voordat de Portugeezen onder bevel van Albuquerque zich hadden meester gemaakt van de stad in 1510, werd zij reeds sinds langen tijd bezocht door perzische kooplieden, door Mooren en Arabieren en door handelaars uit China en Japan. En het was niet alleen een handelsentrepôt van fabelachtigen rijkdom, neen, de specerijen, het goud, het tin, die in het gebied van Malakka werden gevonden, werden als handelsartikelen uitgevoerd en deden Malakka wedijveren met Goa, Ormoezd of Golconda; Ptolomaeus noemt Malakka daarom al "het gouden schiereiland".

De portugeesche heerschappij, die honderddertig jaren duurde, was een schrikbewind, dat de welvaart van Malakka deed verdwijnen. Door een zeer streng gehandhaafd monopolie hebben de dweepzieke beheerschers van de stad er allen vreemden handel kunnen weren. De Hollanders, die eindelijk de groote stad aan hun concurrenten ontrukten, hielden er alleen een handelsentrepôt en schenen noch tijd, noch middelen te hebben, om de uitgestrekte terreinen, die erbij behoorden, te exploiteeren. Zij legden een nieuwe stad aan den voet van de citadel aan en scheidden die door diepe en breede grachten van de wijk der Chineezen, gesticht tijdens hun bezetting van het maleische schiereiland.

Malakka werd toen weer de opslagplaats van de voortbrengselen uit het Uiterste Oosten, zonder echter zijn vroegeren luister terug te winnen. De Hollanders deden weinig of niets, om de streek voor de beschaving te openen en om de natuurlijke rijkdommen tot hun recht te doen komen. Zij bepaalden er zich toe, de stad zelve te doen bezetten en de forten, die haar moesten verdedigen. Eerst toen de tijd der engelsche bezetting in 1795 kwam, scheen het, dat Malakka weer iets van zijn ouden en grooten voorspoed terug zou krijgen.