Op den Uitkijk, Jaargang 1909 Bijblad bij De Aarde en haar Volken   By: Various

VAN DEN OOSTERSCHEN SPOORWEG IN TURKIJË.

Het beslag, dat de Bulgaren gelegd hebben op den spoorweg door Oost Roemelië, brengt allerlei belangen in gevaar; vooral duitsche en oostenrijksche maatschappijen worden erdoor getroffen. Die Oriënt spoorweg is als een ruggegraat van alle verbindingen op het Balkan schiereiland en speelt dus in het europeesche verkeerswezen een groote rol.

Het personenvervoer op deze lijn is zóó geregeld, dat éénmaal per dag de zoogenaamde Conventietrein rijdt en driemaal 's weeks de veelgenoemde Oriënt express. Het voornaamste verschil tusschen beide treinen is, dat de Oriënt express langzaam, maar de Conventietrein nog langzamer gaat.

Voor den 655 K.M. bedragenden afstand van Konstantinopel tot Sofia heeft de Oriënt express 17 uren noodig, zoodat de trein per uur nog geen 40 K. M. doet. De Conventietrein heeft echter nog vijf uren meer noodig. Het langzame tempo brengt dit voordeel mee, dat de wagens bijzonder zacht rijden en zoo weinig schokken, als zelden op spoorwegen het geval is. Ook moet erkend, dat de wagens op deze oostersche lijnen goed en sierlijk zijn ingericht. Alleen in zulke rijtuigen is het dan ook mogelijk, zulke groote afstanden als van Konstantinopel naar Parijs in éénen door in drie en een halven dag af te leggen.

In den regel is het gezelschap, dat men er ontmoet, deftig en verbazend internationaal, en de treinen zijn veelal vol. Eigenaardig is het, hoeveel Duitsch men hoort en ziet in den trein op den langen rit; de opschriften in de rijtuigen zijn duitsch voor een groot deel, en het spoorwegpersoneel, zoowel als de bulgaarsche en Servische tolbeambten, spreken die taal.

Het bestuur over den spoorweg, die Europa met Konstantinopel verbindend, langs hun voornaamste steden Sofia en Philippopel gaat, is een zaak van wezenlijk belang voor de Bulgaren. Toen vooral door de werkzaamheid van den oostenrijkschen baron Hirsch de spoorlijn werd aangelegd, waren de Bulgaren nog gebogen onder het turksche juk en eerst nadien hebben ze zich door de welwillende gezindheid der groote mogendheden en door het verstandige bestuur van den Battenberger en vorst Ferdinand opgeheven tot een zelfstandigheid, die hen nu tot het in beslag nemen van den spoorweg heeft geleid.

Voor ons Europeanen is die spoorweg ook uit toeristisch oogpunt van belang, want hij voert door een met landschappelijk schoon rijk gezegend deel van het Balkanschiereiland. Bij Belgrado heeft de reiziger reeds den drempel van het Oosten betreden, want hoe modern Belgrado er ook uitziet, onder het oppervlakkige vernis is duidelijk het Oosten verborgen, en boven de parken en nieuwerwetsche gebouwen verrijst de oude vesting, zooals de halve maan op de moskeeën staat naast het kruis op de nieuwere christelijke kerken.

Doch de spoorweg werkt krachtig tot de beschaving van Servië mee, en zoo is o. a. ook Nisch thans een stad geworden met breede straten, waarin de turksche bevolking in de laatste tientallen van jaren zich heeft teruggetrokken in een klein stadsgedeelte rondom de moskeeën, en de konak van den pacha wordt nu door den servischen koning bij zijn bezoeken aan Nisch als residentie gebruikt.

Het bergland ten zuiden van Nisch is historisch gebied. Daar streden in de veertiende eeuw de Turken en behaalden hun zegepralen, die het schiereiland in hun handen deden overgaan; daar ziet men nu de ruïnen van burchten en kasteelen, kloosters en kapellen. Pirot is het Servische grensstation, een stadje, waar Serviërs en Bulgaren nog in 1885 vijandig tegenover elkander stonden, want hier overwon vorst Alexander van Battenberg het servische leger, dat bij den aftocht het slot in de lucht liet springen.