York De Aarde en haar Volken, 1909   By: G. Bosch

door G. Bosch.

In het noord westen van Engeland ligt, zooals u bekend is, de hoofdplaats van het graafschap Yorkshire; bijna naast onze deur, van Rotterdam op Hull per stoomboot, en dan nog slechts een goed uur sporen. Bezigheden riepen mij daarheen, en ik zag er zoo veel moois, en hoorde er zooveel dat de aandacht waardig is, dat ik niet aarzel het u in 't kort mede te deelen.

York is eene zeer oude stad; wanneer men nu het dagelijksch verkeer daar waarneemt, dat geenszins aan eene wereldstad maar duidelijk aan eene provinciestad doet denken, al zijn er meer dan 78.000 inwoners, en al wordt de stad zeer druk bezocht door de groot industriëelen en de oeconomen uit haren aan delfstoffen zeer rijken en bovendien zeer vruchtbaren omtrek, dan kan men zich niet zoo dadelijk voorstellen op eene plaats te zijn, waar voor eeuwen soms over 't wel en weê van het groote romeinsche keizerrijk beslist werd. En vóór den tijd der romeinen had York reeds eene geschiedenis; het werd gesticht in de 8ste en 9de eeuw voor onze jaartelling, en is dus ouder dan Rome. De Britten noemden het Caer Evranc, en als Eboracum treed het reeds in de 2de eeuw van onze jaartelling op den voorgrond als de hoofd nederzetting der Romeinen in Brittanje; als het hoofdkwartier van het 6de legioen en als residentie der keizers. Keizer Severus stierf in 211 te York en werd er begraven; Constantijn de Groote werd er in 306 tot keizer uitgeroepen. In het Saksische tijdperk handhaafde het zijne aanzienlijke stelling en van York uit verspreide het Christendom zich over het noorden van Engeland. De Normandiërs hadden er eene belangrijke nederzetting. Willem de Veroveraar bouwde er twee kasteelen om het land tusschen de Humber en de Tees te bedwingen. Hendrik II van Engeland ontving hier de huldiging van Willem den Leeuw van Schotland. Het huwelijk van Eduard III en Philippa van Henegouwen werd hier gesloten. Eduard IV werd er gekroond na den slag bij Hexham, en het leger der koningsgezinden vluchtte binnen de wallen van York, nadat de rondkoppen van Cromwell hen bij Marstonmoor zoo deerlijk geslagen hadden. Karel I werd in een klein vertrek van de Guild Hall van York voor 200.000 pond sterling aan de Schotten overgeleverd. Kortom bijna elke voetstap te York wordt gezet op door de geschiedenis gewijden grond.

De kathedraal van York is het waarteeken der stad, en met recht. Zij is een der grootste en prachtigste kerken in Engeland, en dat zegt veel, want de engelsche kathedralen zijn wereld monumenten. Van den vroeg engelschen bouwstijl is de kathedraal van Ely het waardigste voorbeeld; zij is langer maar smaller dan die van York; zij heeft misschien meer eigenaardigheden, maar die van York, trouwens van later dagteekening, spant de kroon.

Op dezelfde plaats waar nu dit trotsche gebouw zich verheft, werd allereerst in 627 door Paulinus, de eerste aartsbisschop van York, een kleine houten kerk gebouwd; spoedig werd zij door eene van steen vervangen, deze en eene volgende werden door brand vernield, en daarna werd de grondslag van de tegenwoordige kerk gelegd, door den eersten normandischen bisschop. Opeenvolgende kerkvoogden bouwden er aan voort en breiden haar uit, tot zij ongeveer in den tegenwoordigen vorm in 1472 voltooid werd. De kerk boven den grond is in de zoogenaamde decorated Gothic stijl aangevangen, en in den weelderigen stijl der latere gothische bouworde opgetrokken. Bouwkundige merkwaardigheden zijn het westelijk front; de Vleugels (Transepten); de indrukwekkende midden toren; het buiten triforium van het priesterkoor; het Kapittelhuis en het groote oostelijke venster.