Zanzibar, de stapelplaats van Oost-Afrika De Aarde en haar Volken, 1908   By: Pierre de Myrica (1875-1951)

Naar het Fransch van Piere de Myrica.

Zanzibar heeft een verleden van bloedige oorlogen, waarin naast grootsche heldendaden der conquistadores en der Arabieren, sombere verhalen te hooren zijn over den slavenhandel, waar de naam van Zanzibar aan verbonden is.

Het eiland, waar de stad op is gebouwd, ligt midden op den weg der schepen, die, met den moesson mee, langs de oostkust van Afrika varen, en al sedert de verre oudheid was het een plaats van oponthoud voor al diegenen, die goud, ivoor en wierook uit de kustlanden kwamen halen. De Phoeniciërs, die hun zwerftochten tot het gebied van Ophir uitstrekten, spreken van het land van Zendp (Zanzibar) en van de vriendelijke ontvangst, hun te beurt gevallen bij de koningin van het eiland.

De Arabieren van Maskate, die de Phoeniciërs opvolgden als bevaarders van den Indischen Oceaan, zochten voor hun schepen een schuilplaats te Zanzibar; zij zagen daarin een uitmuntende, veilige wijkplaats, op natuurlijke wijze door de zee verdedigd, van waar uit ze het zwarte werelddeel binnen konden gaan, dat hen aanlokte, maar waar ze zich niet durfden vestigen uit vrees voor de aanvallen der stammen van de Massaï's. De Arabieren namen de gewoonte aan, om elk jaar te Zanzibar terug te komen; later vestigden velen er zich voor goed en stichtten er de stad. Ze waren er geheel en al tehuis toen de schepen van Vasco de Gama er verschenen.

Die portugeesche expeditie, die, sterk door haar kanonnen, alles op haar weg kort en klein sloeg, bombardeerde de arabische vesting en hervormde die op haar manier. Volgens gewoonte werd er terstond een fort aangelegd en een garnizoen geplaatst. De portugeesche vlag wapperde boven de torens van Gama, totdat de imam van Maskate, die door de bevolking der kuststreek te hulp was geroepen, haar had verdreven uit alle havens van het noorden der Oostkust en haar had teruggedrongen tot kaap Delgado.

Van dien tijd af, die in de 17de eeuw viel, is Zanzibar onveranderlijk in het bezit van de Mohammedanen gebleven. Het eiland wordt nu nog beheerscht door een sultan, in naam vazal van dien van Maskate, ginds bij de Perzische Golf, en die altijd in naam behoort tot het geslacht van den overwinnaar der Christenen. Maar het gezag van dien despoot is sterk achteruitgegaan. In 1885 maakte Duitschland, onder voorwendsel den slavenhandel te moeten tegengaan krachtens het tractaat van Berlijn, zich meester van de kust van kaap Delgado tot Bagamoyo; Engeland nam, wat er overschoot. Die gebieden, met de steden Dar es Salaam, Mombassa, Melinde en Lamoe, zijn dus niet langer afhankelijk van den sultan, wiens grondgebied zich bepaalt tot de eilanden Zanzibar, Sjagi Sjagi en Pemba, en daar oefent de inlandsche vorst, zooals wij zullen zien, nog maar een schijngezag uit.

Deze herinneringen komen mij in de gedachte, terwijl ons schip zich werkt door het kanaal, dat naar de ankerplaats voert. De kust, waar we langs varen, is bezet met kokospalmen; een smal zandig strand doet het donkere groen van den plantengroei sterk uitkomen en onderstreept het blauw van de zee, die omboord wordt door zilveren schuim. Dit panorama en de koraalrotsen met hun wisselende kleuren, waar we doorheen varen, doen mij denken aan sommige landschappen in de Stille Zuidzee. Maar daar, in Oceanië, zijn de vulkanische eilanden vol bergen van reusachtige afmetingen, die voor den rand van koraalrotsen een prachtigen achtergrond vormen, terwijl hier de eilanden, dank zij der aanslibbing, vlak zijn, met uitzondering van enkele heuvels, die boven de palmboschjes uitsteken. In de verte teekent een minaret zich af tegen den donkerblauwen hemel; een reeks witte huizen komt aan den oever in opklimmende verdiepingen voor den dag. Dat is de stad.