[Transcriber's Note: This e-text is for users whose text readers cannot display utf-8 (unicode) files. A few characters have been "unpacked" and shown between brackets: [~e] [~i] [~u] (letter with "tilde" or nasal mark) [oe] (o+e ligature) [*] ("leaf" decoration) The Latin -que is generally abbreviated as -´q; (with accent over the preceding letter). It is shown in this e-text as [que] in brackets. The [HW] notation is explained at the end of the text, before the Errata list.] [*] Le Catalogue DES LIVRES CENSVREZ _par la faculté de Theologie de Paris._ [Illustration] _Auec priuilege._ On les vend à Paris, en la grand salle du Palais, au premier pillier, par Iehan André libraire iuré de luniuersité de Paris. 1544. A MONSIEVR LE PREVOST DE PARIS ou son lieutenant Ciuil. Supplie humblement Iehan André Libraire iuré de luniuersité de Paris, Comme depuis peu de temps ledict suppliant a receu de messieurs de la faculté de Theologie de Paris, Le Catalogue de tous les liures par eulx veuz & visitez, censurez & condamnez, comme il appert en lacte cy attaché, signé du Bedeau, de ladicte faculté. Lequel suppliant feroit voluntiers imprimer suyuant le mandement à luy baillé par la faculté. Mais il doubte que apres qu'il aura faict imprimer, autres Libraires s'efforcent le faire imprimer, qui seroit grand' perte audict suppliant. Ce consideré, il vous plaise permettre audict suppliãt faire imprimer ledict Catalogue, auecq' lepistre liminaire de ladicte faculté, & deffenses à tous autres Libraires, & Imprimeurs de ne faire imprimer ledict Catalogue iusques à trois ans, sur peine d'am[~e]de arbitraire & cõfiscation desdictz liures, & vous ferez bien. Apres auoir veu le decret du Doyen & cõsors de ladicte faculté de Theologie, cõtenu au feuillet premier de ceste premiere feuille, il est permis audict suppliant ce qu'il requiert, Faict le dixneufiesme D'aoust. mil cinq cens quarante quatre. Signé Morin. [*] DECANVS ET FACVLTAS Theologorum Parisiensium, omnibus in Christo fidelibus. S. _Qui corporis humani [HW] sanitatem tuendam susceperunt, non satis officio suo factum iri putarunt, ea tantum quæ salubria essent humano corpori, quæ[que] bonam eius valetudinem, & conseruarent, & auctiorem vegetiorem[que] redderent pharmaca, suis scriptis demonstrasse, herbas[que] & plantas, adiectis etiam figuris & formis, quibus ab aliis dignoscerentur, deliniasse: nisi simul & pharmaca iis contraria, herbas[que] & plantas, quæ sanitati prorsus aduersarentur, suis nominibus designarent, suísque liniamentis & figuris efformatas, velut in tabella quadam, ob oculos nobis proponerent. Quis autem negare potest illos doctissimos medicos, & rerum naturalium sapientissimos perscrutatores, totius naturæ integritati conseruandæ hac via, vel maximè consuluisse? Qui nisi suorum scriptorum monumentis harum rerum cognitionem nobis reliquissent: quis non intelligat, quàm facilè pro germanis, adulterina pharmaca, pro salubribus, exitialia, & pro antidotis, toxica non sine totius generis humani graui incommodo, deligeremus? Quòd si tam diligentes fuerunt veteres illi, & insignes medicarum rerum scriptores, ob solius corporis sanitat[~e], quam veluti vnicum suor[~u] laborum scopum, præ oculis habebant: quid putandum est, & fecisse hactenus, & facturos in poster[~u] doctissimos illos, & sanctissimos animarum nostrarum medicos, qui haud dubiè tantô solicitius huic rei neruos omneis intenderunt, quantò magis animam corpori præstare intelligebant? Id nos docuit in primis medicorum omnium summus, Imô ipsissima medicina Deus: qui formatum hominem, & in paradiso collocatum, cæterarum arborum vsu permisso, vt à ligno scientiæ boni & mali abstineret, præmonuit. Docuit hoc ipsum & Christus, qui non tantum animarum saluti cõducibilia, sed quæ etiam essent, veluti mortiferum quoddam poculum fugi[~e]da, aperuit. Quàm verò hoc deindè solicitè egerint diuino afflati spiritu euangelistæ & apostoli, dilucidius est, quàm explicari possit. Qui suis scriptis & epistolis canonicis [HW] nos copiosè docuerunt, quantum discrepent fructus & opera spiritus, ab iis quæ carnis sunt. Quæ omnia propriis designat nominibus, apostolus Paulus, inter illos præcipuus, epistola ad Galatas. Hoc idem maximo studio curarunt doctissimi qui[que] sacrarum literarum interpretes, diui Cyprianus, Hylarius, Chrysostomus, Ambrosius, & pleríque alii. Inter quos, [HW] Hieronymus librum edidit, cui titulum fecit. De scriptoribus ecclesiasticis hæreticos vnà cum orthodoxis commemorans, & singulos suis pingens coloribus: vt non eos modò quos imitari, sed & quos fugere oporteat, doceamur: ne in eorum scripta, veluti in scopulum quendam impingamus, & toxico, quod in iis latet, inficiamur. Diuus item [HW] Augustinus libr[~u] edidit aduersus sue ætatis hæreses: quod & ante eum fecerat [HW] Epiphanius episcopus Cypri, inter Græcos Theologos doctissimus: ne fortè lectores incauti, & veluti mellito quodam poculo illecti, impiis doctrinis animum addicerent. Hos imitati sunt ex posterioribus quamplurimi, non minori sanctitate quàm eruditione clari: qui simul cum veteribus, nouas, quæ clàm emerserant, hæreses, indicare curarunt: vt nossent omnes, à quibus præsertim cauendum esset impiis assertionibus & libris, quantùm vis gloriosis titulis essent adornati. Qui eò sunt circunspectius fugiendi, quò venenum nobis propinant præsentius, blandiloquentia quadam, veluti melle illitum: ipso tamen felle: & si quid aliud amarius est, lõgè amarulentius. [HW] Porrò quàm necessariô quámque vtiliter veteres scriptores idipsum fecerint, docent huius seculi mores. Quòd si vspiàm necessarium est, libros ipsos cum authoribus propriis nominibus designare: [HW] in hoc præsertim christianissimo galliarum regno factum oportuit. Cui certè non immeritô eiúsque regibus, ad hæc vsque tempora, christianissimi nomen inditum est. Sed ne hoc insigni titulo spoliemur, nobis studiosè & vigilantissimè curandum est. Vt quos iam diu prô dolor, circunuallant lupi rapaces & famelici, qui non modicam gallicarum ouium multitudinem, locis & ciuitatibus cõpluribus, pestiferis suæ doctrinæ dentibus iam deuorar[~u]t, reliquum gregem hauddubiè voraturi, nisi eorum conatibus diligenter & quàm citissimè eatur obuiàm. Qui assiduè nullum lapidem nõ mouent, nihil nõ tentant & moliuntur, vt vniuèrsos in suas perditissimas sectas pertrahant & detrudant. O f[oe]licem Hieronymi ætate galliam, quæ eadem attestante, sola mõstris caruit. At verô qui aduersus vnicum galliæ monstrum vigilantium, totis eloquentiæ viribus detonabat, quid dicturum putamus, si iam rediuiuus, in galliis ageret? Nõ esset profectò galliam, ita deformatàm, agniturus, in qua mille vigilantios, Iouinianos mille, & innumeros alios nocendi artifices, passim obuios haberet. [HW] Quãtum ingemisceret, qui galliam tam miseranda facie deformem, à veteri illa, quæ sua tempestate florentissima erat, aspiceret mirum in modum mutatam? Quantis arbitramur eloquentiæ & doctrinæ viribus (si superstes esset) aduersus hæc monstra decertaret, qui contra paucissimos suæ ætatis hæreticos, tanta scripturar[~u] vi, tanta mole & robore conflixit: vt victis non amplius licuerit, ne cristas quidem & cornua erigere? Quanquam viuit haud dubiè Hieronymus, & cum Christo regnat in c[oe]lo, suís[que] scriptis pro Christi fide & ecclesiæ defensione, aduersus veterum hæresum instauratores indefessè pugnat: nouos istos Iouinianos & Vigilãtios, & si quæ sunt alia monstra, potentissimis scripturarum machinis conterens. [HW] Non desunt autem etiam hac tempestate inuicti fidei propugnatores: sed nec vnquàm deerunt, quos suscitabit Dominus, in suæ spõsæ def[~e]sion[~e], Danieles quàm plurimi, Hieronymi, & Augustini, qui murum sese pro ecclesia, aduersus impior[~u] tela, & linguas venenatas obiiciant. Quí[que] quãlibet flauerint v[~e]ti, descenderit pluuia, eruperint flumina, nunquàm tamen, Christi adiuti præsidio, sinent Petri nauiculam demergi. Quæ vel inuitis omnibus inferorum portis, quãtúm vis etiã allatrent canes cerberei, insaniant furìæ, imò & ipse totus Acheron frendeat, stabit tamen semper firma & stabilis [Sidenote: 1. Tim. 3.] (Pauli testimonio) columna & firmamentum veritatis. [HW] Hãc tamen aduersus, rugit leo ille immanissimus, aduersarius noster diabolus, fremit draco septem capitibus insignis, Christianæ fidei hostis infensissimus, hanc cupiens cum suo grege deuorare. Quod quia suis viribus nunquam poterit, id agere molitur, subornatis sparsisque per orbem satellitibus suis impiissimis hæreticis: qui venenatis iaculis, nimirum libris suis perniciosissimis, totum orbem perambulant, vt quod faciebãt pharisæi, proselytos quàmplurimos sectæ suæ adiungant. Qua in re (dolentes referimus) ita in totius Christianismi perniciem profecerunt: vt vix vlla sit regio Christianis ritibus aliquãdo ritè instituta, quàm sui sibilis & susurris exitialibus, voce vel scripto, non aliqua ex parte contaminarint. Solent enim zizania & herbæ, plantæque noxiæ, maioribus incrementis sese dilatare, quàm salubres & innocuæ. Adeó[que] iam magno Christianismi malo, execreuere, vt periculum sit, ne breuì, salubres suffocent, suís[que] tandem illi fraudibus & technis, vniuersum Christianismum perdãt: nisi ab inc[oe]pto itinere præpediti cohibeantur, & reprimãtur. [HW] Et hactenus quidem videbatur piis omnibus persuasum, vt serpentis illius præcipui Lutheri, præciso capite totus orbis capacior fieret. [HW] Sed, (quod nõ sine gemitu dicimus,) post damnatum à summo pontifice, ipsis[que] principibus, & theologorum scholis, totius penè orbis consensu, Lutherum: suborti sunt statim alii innumeri, tãquàm hydræ capita, Lutherano longè nocentiora, qui sua virul[~e]ta dogmata, tanto impetu & incredibili feritate, ita latè effuderunt: vt vniuersum propè orbem Christianum, cùm publicis, tum priuatis cõcionibus librísque æditis, & in vulgus sparsis, peruaserint & infecerint. Nec etiam ab ipso galliarum regno hactenus Christianissimo abstinuerint. In quo, & manibus ferè omnium haberi, & per omnes circ[~u]ferri impiorum hæreticorum libros videmus, & dolemus. Qui ingens aliquod in regnum, propè diem illaturi sunt incommodum, nisi relegatis profligatísque quàm citissimè perditissimis sectis, ex omnium manibus fortiter excussi, flammis cõsecrentur. [HW] Quanquam quod ad gallias nostras attinet, bona nobis spes est, adiutore Christo, abominandas omnes hæreses, è regno Christianissimo, intra paucos dies, ablegandas esse. Non enim defuit hactenus negotio fidei promouendo, hæresum[que] extirpationi rex noster Franciscus re, & cognom[~e]to Christianissimus. Qui qua est, & fuit semper in Christum eiúsque sponsam ecclesiam insigni pietate & obseruantia, non destitit vnquam ecclesiæ partes tueri. Neque potuit vel minimùm quippiam, ab ecclesiæ placitis diuelli, quin potius vt pestem Lutheranã, omnium quæ fuer[~u]t vnquam pestilentissimam, è sui regni finibus propellere. Statutis suis & decretis quàmplurimis, modis omnibus in hæreticos animaduertens. Porrò intelligens rex Christianissimus, verè script[~u] esse, qualis rector ciuitatis, tales & habitantes in ea. [HW] Et illud poëtæ. Regis ad exemplum totus componitur orbis. Quàm mordicùs semper retinuerit traditam acceptámque à maioribus orthodoxæ ecclesiæ fidem, non modo interpositis decretis, sed & exemplis professus est per se grauissimis. [HW] Quando ante annos aliquot, indictis aduersus Iconomachos (qui cõtumeliam diuæ Virginis imagini irrogarant) [HW] supplicationibus, argenteam ille, piè religioséque, non sine totius populi congratulatione, in locum mutilæ detruncatæ´que ab impiis, restituit. Deinde annos post aliquot, quàm de sacrosancta Eucharistia, cæterísque sacramentis & ecclesiæ sanctionibus piè sentiret, quámque omnis generis hæreticos odisset, abundè testatus est: quum ad placandam Dei in nos iram, publicas fieri decreuit supplicationes. Quibus gestata per vrbem sacrosancta Eucharistia, quám religiosè aperto capite, ardentem facem manu gerens, vna cum pientissimis filiis interfuerit, norunt multa hominum milia: qui tunc præ gaudio lachrymabundi, [HW] Christianissimi regis pientissimam fidem intuebãtur. Neque peractis supplicationibus, prius vrbe discedere cõstituit, quàm sumpto de variis hæreticis, variis in locis supplicio, & fid[~e] suam religioném[que] bonis omnibus imitandam, & formidãdam hæreticis animaduersionem proponeret. [HW] Curauit & hanc pestem procul hinc abigendam, Christianissimi regis accensus exemplo, supremus Parisiensis senatus. Qui suis arrestis & decretis, deprehensos huius sectæ viros variis affecit suppliciis. Quós[que] comperit aduersus augustissimum, & in primis venerandum Eucharistiæ sacram[~e]tum impiè sensisse. Necnon reliquis hæresibus pertinaciter adherentes, flammis vltricibus vr[~e]dos adiudicauit. Quo cæteri à nefandis istis dogmatibus arcerentur. Nos autem vocationis nostræ non immemores, in tanto fidei negocio & discrimine, tantisque inf[oe]licis huius seculi tumultibus, haudquaquàm cessatores egimus. Dici enim non potest facilè, quantis sudoribus aduersus hæc dogmata inuigilauerimus. Dum n[~u]c ab episcopis, n[~u]c à senatu, nunc à prouinciarum præsidibus super hæreticis propositionibus & libris rogati, vt de ea quæ in nobis est fide rationem redderemus, totos penè dies eam in rem noctésque impendimus. Et hæc omnia quamuis iuxta nobis concessum à Deo munus, diligenter curauerimus, fieri tamen non potuit, quin nouis quotidie subori[~e]tibus sectis, nouis etiam hæresum seminariis pullulantibus, nouæ quoque succreuerint hæreses. Quas vt tam impii artifices tuerantur, & homin[~u] mentibus infigant, mirum est, quàm à dec[~e]nio excreuerit libror[~u] numerus. [HW] Quos vt in manus hominum obtrudant, insignibus titulis & gloriosis præfationibus muniunt. Quo minore negocio incautis lectoribus imponant: dum mellito frõtispitio illecti, nihil fellis, nihil amarulentiæ, nihil deni[que] veneni in eis latere suspicantur. His artibus, his technis, multorum corda seduxerunt. Quam tamen vafriciem diligenter attendere nos præmonitos voluit diuus Paulus, Epistola ad Romanos. [HW] Obseruate, inquiens, eos, qui dissensiones & offendicula, præter doctrinam quam vos didicistis, faciunt, & declinate ab illis. Huiusmodi enim, Christo domino nostro nõ seruiunt, sed suo ventri: & per dulces sermones & benedictiones, seducunt corda innocentum. Non poterat diuus Paulus, nostræ tempestatis hæreticos aptiùs & magis graphicè depingere, neque latentem sub ouilla pelle, luporum gregem, euidentioribus argumentis, & signis, nobis manifestare, ne sic horum strophis, & fucatis mendaciis contaminaremur. [HW] Omnium autem hæreticorum communis est morbus, vt quùm maximè in scripturis intelligendis hallucinentur, ipsi tamen miro quodam supercilio, scripturæ, religionis, & dogmat[~u] scientiam sibi arrogent, interim cæteris, qui sectis suis addicti non sunt, detrahentes. Hinc eo dem[~e]tiæ prorumpunt, vt omnium rerum magisterium sibi impudenter assumant: quód[que] deterius est, cum maximìs sint ignorantiæ tenebris inuoluti, sua non contenti ignorãtia, nihil nõ pertentant, vt & cæteros in hanc errorum caliginem abducant. [HW] Quorum in numero sunt nõnulli, qui manifestò & palàm, sua dogmata obtrudere non verentur. Sunt & alii qui supplicii metu, obliquè & secretô, ea auditoribus suis inger[~u]t. Qua ex re fit, vt peruersorum librorum diuersa genera circunferantur, quibus corda fidelium seducuntur. [HW] Sunt aut[~e] ex illis libris, quàmplurimi, qui authorum suorum nomina, fronte præferunt: eor[~u] scilicet hæreticor[~u] qui iam deplorati, de sua gloriãtur insania. Sunt qui suppresso nomine, vanissimis titulis adornãtur. Sunt & qui neque præli, neque officinæ excusoriæ, sed neque vici aut ciuitatis nomina exprimant. A quorum lectione summoperè cauend[~u] est piis hominibus. Sunt & alii, qui veris authorum nominibus suppressis, vt facilius lectores ad sui lectionem illiciant, catholicorum sanctorúm[que] viror[~u] nomina, pro titulis habent, quemadmodum paulò antè blasphemiarum & hæresum plenus liber prodiit, cui nomen hæretici fecerunt confessio fidei per Natalem Bedam. Nuper quoque ex officina hæreticorum exiit liber impius, cui titulum fecit hæretica prauitas, Prouerbia Salomonis. Omittimus, quòd plerisque hæreticis & impiis suis libris, ne præfixum hæretici nomen à lectione fideles auerteret, [HW] pro Caluino Alcuinum, se m[~e]titus est impius Caluinus. At hoc proprium hæreticis est, vt sua in abditis tantum locís[que] secretoribus, suæ farinæ hominibus inuulgent. Oderunt enim qui malè agunt, lucem. Quæ omnia, manifestissima sunt impietatis & errorum indicia. Nam si christianam saperent pietatem, non intra priuatos tantum parietes, sed super tecta, iuxta Christi præscriptum, & legi & predicari summoperè sua curarent. Veritas enim lucis amica, odit tenebras. [HW] Quamobr[~e] quis orthodoxus & veritatis lucisque christianæ amator, nõ perspectam habeat, horum librorum farraginem & ingentem cõgeriem, nõ aliundè quàm à principe tenebrarum profectam esse? Qui lucis & veritatis inimicus, non nisi tenebras amet. Verùm quia difficilè est admodum simplicibus viris, & non satis in scriptura exercitatis, adulterinos libros & pestiferos, à salubribus dignoscere: ob id[que] sæpius obtrudãtur impii pro orthodoxis: multorum præcibus, & quotidianis efflagitationibus obsequentes: æquum duximus, & veris christianis (quibus neque fas est, neque tutum, horum lectioni incumbere) apprimò conducibile, libros omneis, qui in manus nostras deuenerunt (Sunt autem permulti qui latent adhuc. Sunt & qui quotidie in lucem recenter prodeunt, quos, quum in manus nostras venerint, in alterum catalogum redigendos curabimus) suis nominibus designare. Vt compertum habeant & intelligant, siue ecclesiar[~u] præfecti & præsules, siue magnates, & pr[~i]cipes, siue senatores & prouinciar[~u] præsides, à quor[~u] lectione libror[~u] subditam sibi plebem arcere debeant. [HW] Sunt aut[~e] ex eor[~u] numero quidã planè hæretici, flammís[que] digni. Sunt & qui suspicione hæreseos vehementer laborãt. Sunt qui offendicul[~u] & scandalum præbeant. Sunt qui blasphemias suboleant. Sunt & quos non expediat reipublicæ christianæ, in lucem & vulgus emitti. Sunt & alij permulti, quos ad plenum discussos, execrandis scatere erroribus deprehendimus, at[que] tãdem vna (pro more) cõgregati, coeuntibus omnium in vnam sententiam iudiciis, in catalogum redegimus. Quem ad christianæ reip. commodum sub correctione sanctæ matris ecclesiæ, & sanctæ sedis apostolicæ, typis excudendum dedimus._ _Extraict des registres de la faculté de Theologie de Paris._ [*] Catalogus LIBRORVM QVI HACTENUS à facultate Theologiæ Parisiensi diligenter examinati, censuráque digni visi sunt, ob causas in calce superioris epistolæ fusius declaratas: [HW] secund[~u] ordinem alphabeticum, iuxta authorum cognomina. Primo sub litera A. [HW] Ex libris Andreæ Althameri. Comm[~e]taria germaniæ in [HW] P. Cornelii Taciti, equitis Romani libellum, de situ, moribus, & populis Germanorum. Ex libris Henrici Cornelii Agrippæ. De vanitate scientiarum, declamatio inuectiua. De originali peccato disputabilis opinionis declamatio, ad episcopum cyrenensem. Epistola ad Michaëlem de arando, episcopum sancti Pauli. B Ex libris Ioannis Brentii. Commentaria in librum iudicum. Commentaria in Iob, & ecclesiasten. In duodecim priora capita euangelii, quod inscribitur secundum Lucam. In duodecim posteriora capita eiusdem, Homiliæ octoginta. In Ioannem Commentaria. In acta apostolica Homeliæ. I.22. In epistolam ad Philemonem, & in historiam Hester commentarioli. Ex libris Othonis Brunfelsii. De disciplina & institutione pueror[~u]. Annotationes in quatuor euangelia, & acta apostolorum. Liber pandectarum veteris & noui testamenti. Ex libris Martini Bucceri. De vera ecclesiarum in doctrina ceremoniis, & disciplina, reconciliatione, & compositione. In sacra quatuor euangelia enarrationes perpetuæ, secundùm recognitæ. In Matthæum enarratio. In epistolam ad Romanos enarratio. Ex libris Henrici bulligeri. In sacrosanct[~u] Iesuchristi Domini nostri euangelium secundum Matthæum commentariorum libri duodecim. Expositio in epistolam ad Hebræos. De origine erroris. C Ex libris Ioannis Caluini. Institutio religionis christianæ, nunc verè demum suo titulo correspõdens. Expositio sexdecim capitum Genesis. Expositio in epistolam ad Romanos. D Ex libris Stephani dolet. Cato christianus. Fata regis. E Ex libris Desiderii Erasmi Roterodami. Modus orandi Deum. Modus confitendi. Enchiridion militis christiani. De interdicto esu carnium. Encomium moriæ cum cõmentario. Exomologesis, id est confessio. Colloquia Erasmi. Paraphrases in nouum testamentum. Scholia cum antidotis, in epistolas Hieronymi. Prologus in Hylarium. Christiani matrimonii institutio. Censura Erasmi super tertiam regulam sancti Augustini. F Ex libris Iacobi Fabri stapulen. Commentarii in quatuor euangelia. Commentarii in epistolas Pauli. Commentarii in epistolas canonicas. G Ex libris Gerardi lorichii hadamerii. De missa publica proroganda racemationum libri tres, cum diuersarum hæresum erroribus, & superstition[~u] omnigenum abusibus tollendis, Tum sacri eius sinceritate ortodoxa conseruanda, ex canonica scriptura patrúm[que] sanctor[~u] sententiis diligenter collecti. Institutio catholica fidei orthodoxæ, & religionis christianæ. H Ex libris Hegendorphini. Christiana studiosæ iuuentutis institutio. L Ex libris Francisci lamberti. Liber commentariorum in amos, Abdiam, & Ionam prophetas. De prophetia, eruditione, & linguis, déque litera & spiritu. M Ex libris Martini Lutheri hæresiarchæ. De captiuitate babylonica. Simplex & aptissimus modus orandi. De abroganda missa. Expositio orationis dominicæ. Commentaria super Magnificat. Commentaria in Deuteronomium. Commentaria in psalmos. Commentaria in ecclesiasten. Commentaria in cantica canticorum. Præfatio in epistolam ad Romanos. Cõmentaria in epistolam ad Galatas. De absolutione. Aduersus execrabilem Antichristi bullam. Quare papæ ac discipulorum eius, libri à Martino Luthero combusti sunt. Ostendant autem ipsi quare doctoris Martini Lutheri libros combusserint. Liber continens rationes propter quas Lutherus decretales, cæteros[que] iuris canonici libros igni publicè tradidit. Liber continens rationes Lutheri quibus omnes christianos esse sacerdotes molitur suadere. Liber de vsu & efficacia missæ. Ad leonem decim[~u] pontificem maximum resolutiones disputationum de virtute indulgentiarum reuerendi patris ac sacræ Theologiæ doctoris Martini Lutheri Augustiniani Vuitembergensis. Martini lutheri ad fratris syluestri prieratus. Dialogorum responsio. Martini lutheri sermo de p[oe]nitentia. Sermo de indulgentiis. Sermo de virtute excõmunicationis. Decem præcepta Vuitembergensi populo prædicata. Ex libris Ioannis Mayer ecclesiastæ Bern[~e]sis. In apocalypsin commentarius. Ex libris Philippi Melãchthonis. Liber commentariorum in epistolam ad Romanos, & in duas ad Corinthios. Loci cõmunes theologici recèns collecti & recogniti. Aduersus furiosum Parisiensium theologastrorum decretum. Declamatiunculæ duæ in diui Pauli doctrinam. Epistola de theologica disputatione lipsica. Confessio fidei exhibita inuictissimo imperatori Carolo quinto, in comitiis Augustæ. Apologia confessionis. Dialecticæ, & Rethoricæ elementa. Annotationes in librum, qui inscribitur Par[oe]miæ siue prouerbia Salomonis cum annotationibus. De corrigendis studiis. Ex libris Hippophili Melangæi. Theologiæ compendium. O Ex libris Ioannis Oecolampadii. In Esaiam libri sex. In prophetam Ezechielem commentarii. In Danielem commentarii. Expositio in minores prophetas. Annotationes piissimæ doctissimæ[que] in Oseam, Iohelem, Amos, & Abdiã. In epistolam ad Hebræos explanationes. P Ex libris Conradi Pellicani Rubeaquensis. In sacrosancta quatuor euangelia & acta apostolorum commentarii. Ex libris Ioannis Bugenhagii Pomerani. Commentaria in deuteronomium. In librum psalmorum enarratio. R Ex libris Vrbani rhegii. Liber consolatorius, ad eos qui persecutionem patiuntur, Cum enarratione psalmi. 123. quem latin[~u] fecit Ioãnes hynereus pomeranus. S Ex libris Erasmi sarcerii Anuemontani. Methodus in præcipuos scripturæ locos, ad nuda didactici generis præcepta, ingenti labore in theologor[~u] non exercitatorum vsum c[~u]posita, qui certa ratione sanctam scripturam syncerè tractare possint. Cui adiecta est farrago locorum communium. Cathechismus per omnes quæstiones & circ[~u]stantias, quæ in iustam tractationem incidere possunt. Lucæ euangelium cum scholiis. In Marcum scholia. Commentaria in Ioannem. Ex libris Arsatii schopher. Enarrationes euangeliorum dominicorum ad dialecticam methodum, & rhetoricam dispositionem accõmodatæ, Adiecti sunt Loci theologici, quorum cognitionem ecclesiastes in promptu habere debet: Subiectis etiam aliquot propositionibus non contemnendis. Accessit quo[que] index locorum memorabili[~u] in toto opere omnibus piis admodùm vtilis & necessarius. Z Ex libris Vldrici Zuinglii. Cõplanationis Isaiæ prophetæ f[oe]tura prima, cum apologia, cur quid conuersum sit. Cõplanationis Hieremiæprophetæ f[oe]tura prima, cum apologia, Cur quid cõuersum sit. De vera & falsa religione. Opus articulorum. CATALOGVS LIBRORUM quorum incerti sunt authores. Epistola apologelica ad syncerioris christianismi sectatores, per frizxain orientalem, & alias inferioris Germaniæ regiones, &c. Institutio religionis christianæ. Introductio puerorum. Litania germanorum, hoc est, supplicatio ad De[~u] pro germania, habita in celebri quadam ciuitate germaniæ in die cinerum. Modus orandi. Modus confitendi. De vita iuuentutis instituenda, moribus[que] ac studiis corrigendis. Vnio dissidentium tripertita. CATALOGVS LIBRORUM gallicorum, Ex certis authoribus iuxta illorum cognomina. Ex libris Victoris brodeau. Vne epistre du pecheur a Iesuchrist imprimee a Lyon par Dolet. Ex libris Ioannis Caluini. Vne epistre a F. Sadolet euesque de Carpantras, Auec laquelle est vne epistre catholique dudict sadolet. Linstitution de la religion chresti[~e]ne, Auec la præface adressee au Roy Francoys pour confession de la foy. Institution de la religion chrestienne, de la congnoissance de Dieu. Petit traicté de la saincte cene de nostre seigneur Iesuchrist. Catechisme. Aduertissement tresutile du grãt proffict qui reuiendroit a la chrestienté, sil se faisoit inuentaire de tous les corps sainctz & reliques qui sont tãt en Italie, qu'en France, Almaigne, Espaigne & autres royaulmes & pais. A treshault, & trespuissant, & tresillustre prince Frãcoys Roy de France treschrestien, son prince & souuerain seigneur. Ex libris Stephani Dolet. Exhortatiõ a la lecture de la saincte escripture. Brief discours de la republicque francoyse, desirant la lecture des liures de la saincte escripture. Nouueau testament. Cantica canticorum en francoys. Les epistres & euãgiles des cinquante & deux dimenches de lan, auec briefue & tresutile exposition dicelles. Expositiõ sur la premiere epistre sainct Iehan diuisee par sermons. Ex libris desiderii Erasmi Roterodami. La maniere de prier. La maniere de se confesser. Le cheualier chrestien imprimé par Estienne dolet. Ex libris Gulielmi farel. Respõse a lepistre de maistre Pierre Caroli: auec seconde epistre dudit farel. Epistre enuoyee au Duc de Loraine. Ex libris Francisci Lamberti. Declaratiõ de la reigle & estat des cordeliers, Cõposée par vng iadis de leur ordre, & maintenant de Iesuchrist. Ex libris Petri Martyris verunglii firentini. Vna s[~e]plice dechiratiõe sopra gli duodecim articuli della fede christiana. Qui est a dire. vne simple declaration sur les douze articles de la foy chrestienne. Ex libris Clementis Marot. Vng sermon du bon & mauluais pasteur. Ex libris Philippi Melanchthonis. De lauthorité de leglise, des docteurs dicelle, & de la parolle de Dieu trãslatee de latin en francoys. De la puissance & authorité de la saincte eglise chrestienne. [HW] Ex libris Hippophili Melangæi. Sur sainct Matthieu. Ex libris Vldrici Zuinglii. Briefue & claire exposition de la foy chrestienne annoncée, & escripte au Roy chrestien. CATALOGVS LIBRORUM gallicorum ab incertis authoribus. A ABC. pour les enfans, contenant ce qui sensuyt. Loraison dominicale, &c. La maniere de soy confesser, pour laquelle specialement a esté condamné. Familiaire & briefue exposition, sur lapocalypse. Exposition sur lapocalypse de sainct Iehan, extraicte de plusieurs docteurs tant anciens que modernes, reueue & augmentée de nouueau a Genefue. Les arrestz & ordonnances de la court celeste. Exposition chrestienne, cõtenant quatre briefz traictez. Le premier des dix commendemens. Le deuxiesme des douze articles de la foy. Le troisiesme de loraison de nostre seigneur. Le quatriesme, lexplication des sacrementz. Larbre de la foy chrestienne. Les sept assaultz. B Bible de Genefue. auec lindice. La bergerie spirituelle enuoyee au roy. C Le catalogue du pape & de Moyse. Chansons spirituelles pleines de consolation. Chansons chrestiennes, par lesquelles les fidelles pourrõt soulager leur esprit, & les ignorans, ayans congnoissance des abuz, ausquelz ont esté detenuz par les ministres de satan, venir a Iesuchrist. Le catechisme de Genefue: Cest assauoir. La forme d'instruire les enfans en chrestienté. La forme de prier, & chantz ecclesiastiques, auec la maniere d'administrer les sacrementz, & consacrer le mariage selon la coustume de leglise anci[~e]ne. De la saincte cene de nostre seigneur Iesus, & de la messe que lon chante cõmunement. Confession de Beda, faulsement imposee a feu maistre Noel beda docteur en theologie. Consolation chrestienne. Cymbalum mundi. D Debat de pitié & superstition. Sermon de la dedicace. Les epistres & euangiles pour les cinquante deux dimenches de lan, commenceant au premier dim[~e]che de laduent a lusage de Meaulx, condamnez lan cinq cens vingt & trois. La doctrine des bons enfans. Les commendemens & doctrine du philosophe Aristote, a son disciple roy Alexandre. La doctrine nouuelle & ancienne. E Vne exhortation, voire vng commendement & parolle du seigneur par le sainct esprit: Et en la fin vng petit liure Emanuel a tous coeurs fideles. Vng brief enseignement tiré hors de la saincte escripture, pour amener la personne a voluntiers mourir & poinct craindre la mort. Exposition sur lepistre aux Rõmains, extraicte des commentaires de Caluin. Exposition sur les deux epistres aux Thessaloniciens. Exposition sur lepistre catholique de sainct Iacques. Epistre catholicque de sainct Iacques apostre, auec vne exposition briefue & bien faicte. Exposition sur les deux epistres de sa[~i]ct Pierre, & sur celle de sainct Iude. Epistre enuoyée aux fideles cõuersans entre les chrestiens papisticques. Epistre demonstrant comment nostre seigneur est la fin de la loy, & la somme quil fault cercher en lescripture. Cest la bonne coustume. Est epistola quæ dirigitur ad pauperem & mendicam ecclesiam Lutheranorum. Le liure delesprit Faictes le guet, faictes le guet voire bon guet. Les sainctes euangiles de Iesuchrist, & au commencement vne epistre exhortatoire qui sent la doctrine de Luther. Exposition sur leuangile sainct Matthieu. Briefue exposition, faicte par maniere dexhortation sur loraison dominicale prinse sur le pater noster, & autres parolles de nostre seigneur Iesuchrist recitees au sixiesme chapitre sainct Matthieu. Auec exposition sur les parolles de Iesuchrist, faictes des amys des richesses d'iniquité. Exhortation tresutile sur les sainctes parolles de nostre seigneur Iesus. Les sainctes euangiles de Iesuchrist, au commencement ya vne epistre Lutherienne. F Briefue & claire exposition de la foy chrestienne. G Grandes annalles & tresueritables des gestes & merueilleux faictz du grant Gargantua & Pantagruel roy des Dipsodes. La grace, paix, & misericorde de Dieu. H Sur l'hystoire des dix lepreux, extraicte du dixseptiesme chapitre sainct Luc. Heures de Paris, petites, qui entre autres cõtiennent vne confession lutherienne, sans Calendrier ne vigiles des trespassez. I Indice preposé a la bible de Genefue. De la difference qui est entre les superstitions & dotatiõs des anciens, g[~e]tilz & payans: Et les erreurs & abuz qui sont entre ceulx qui sappellent chrestiens. Et de la vraye maniere d'honnorer Dieu & la vierge Marie. La difference de lidolatrie. Instruction pour les enfans. Instruction & recreãce des chrestiens. Institution de la religion chrestienne. Introduction des bons enfans. Introduction des enfans, translatée de latin en francoys. Briefue instruction, faicte par maniere de lettre missiue, pour se confesser en verité. Linstruction de la religion chresti[~e]ne. Introduction familaire a facilement & en peu de temps aprendre la Grammaire latine: faicte en forme de Dialogue, auquel sont introduictz les personnages. A. B. Sont les grãdz pardons & indulg[~e]ces. M Le liure des marchantz. La medecine de lame. La forme des prieres ecclesiastiques, auec la maniere de administrer les sacrementz & celebrer le mariage, & la visitation des malades. Dung seul mediateur & aduocat entre Dieu & les hõmes nostre seigneur Iesuchrist. O La tressacrée oraison que Iesuchrist a baillé a ses apostres. La tressaincte oraison que nostre seigneur a baillé a ses apostres, les enseignant comm[~e]t ilz & tous vrays chrestiens doibuent prier. Auec vng recueil daucuns passaiges de la saincte escripture, faicte en maniere pour esueiller lentendem[~e]t des fideles a prier de plus grande affection. Oultre les prieres, desquelles on vse a present en leglise de Genefue. Les prieres & oraisons de la bible, faictes par les sainctz peres, & par les hõmes& femmes illustres, tãt de lancien que du nouueau testament: imprimé par Dolet. P Pantagruel & Gargatua. Paradis du pape Iule. Les prieres de leglise de Genefue. Exhortatiõ tresutile sur les sainctes parolles de nostre seigneur. Les sept pseaulmes du royal prophete Dauid exposez, puis nagueres diuulguez, pour donner a tous maniere de se retirer de peché, & se cõuertir a dieu & le prier deuotement selon la maniere que enseigne le sainct esprit par Dauid en sept pseaulmes penitentiaulx. Liure merueilleux contenant en brief la fleur & substance de plusieurs traictez tant de propheties & reuelations que anciennes cronicques. Vng traicté de purgatoire. R Brief recueil daucuns lieux, fort necessaires pour mettre sa conscience en Dieu. Recueil de plusieurs passages de la saincte escripture, faisant a la declaration de loraison dominicale, des articles de la foy, & des dix commendemens de la loy, auec le recueil des offices des chrestiens. La remonstrance de la vertu insuperable & fruictz inestimables de la foy chrestienne. S. Simulachres & historiees faces contenant la medecine de lame, Auec la forme & maniere de consoler les malades. Les simulachres de la mort. Lordre & maniere d'administrer les sacrementz en leglise de Genefue, Assauoir le baptesme, & la cene de nostre seigneur. Summaire & briefue declaration daucuns lieux fort necessaires pour mettre sa conscience en Dieu. Supplication & remonstrance sur le faict de la chrestienté, & de la reformation de leglise faicte au nom de tous amateurs du regne de Iesuchrist, a lempereur, & aux autres princes & estatz, tenant maintenant iournée imperiale, a Spire. T Table qui se commence. Icy est briefuem[~e]t comprins, tout ce que les liures de la saincte bible enseignent a tous chrestiens. Vne autre table qui se commence. Les commandemens de Dieu, baillez par Moyse, exposez par Iesuchrist. Petit traicté demonstrãt que doibt faire l'homme fidele quant il est entre les papistes. La triade Rommaine. V La verité cachée deuant c[~e]t ans imprimee, & depuis reueue & augm[~e]tee par maniere de dialogue. La vie de Iesuchrist, & du Pape. La vie de Iesuchrist, en petit volume. Censura libror[~u] sequentium & similium. [HW] Quamuis in quãcunque linguam vertãtur sacræ literæ, quæ suapte natura sanctæ sunt, & bonæ: Quanti tamen sit periculi permittere passim lectionem earum in linguã vulgarem traductarum idiotis & simplicibus, nec eas piè & humiliter leg[~e]tibus, quales nunc plurimi reperiuntur, satis indicarunt Valdenses, Albigenses, Pauperes de Lugduno, & turelupini, [qui] inde occasione sumpta, in multos errores lapsi, plurimos in eosdem induxerunt. Quare huiusce tempestatis perspecta hominum malicia, periculosa ac perniciosa censetur eiusmodi traductio. Les cinq liures de Moyse. Le nouueau testament, auquel est demonstré Iesuchrist. Le nouueau testament, Cest a dire la nouuelle alliance de nostre seigneur, & seul saulueur Iesuchrist, trãslaté de grec en francoys. Les pseaulmes de Dauid translatez de Hebrieu en langue francoyse. Psalmes mys en rithme. Psalmes de Dauid translatez. Le commencement de leuãgile sainct Iehan, & quelques lieux de la saincte escripture. Recueil d'aucuns pseaulmes de Dauid, mis en rithme. Fin des liures censurez par la faculté de Theologie de Paris, tant en latin qu'en francoys. _Imprimé à Paris, par Benoist preuost, Imprimeur demourant en la rue frem[~e]teil, Pres le College du Plessis, Faict le xxvi. aoust._ 1544 _Nos ita[que] præfati decanus & facultas scholæ Parisiensis, omnibus præsentis huiusce catalogi libris longo tempore examinatis ac discussis, quid de iis sentirent orthodoxi ecclesiæ doctores, quid sacra concilia definissent, quíaue in sacris literis caueretur, dilig[~e]ter annotauimus. Post quorum diligentem discussionem & examen apud Sorbonam per nos sæpius factum, hunc tandem catalogum in nostra generali congregatione apud sanctum Mathurinum per iuramentum super iis specialiter conuocata, ac post missam de Sancto spiritu solenniter è more celebratam, comprobauimus, & rat[~u] habuimus, cõprobamus, & ratum habemus. Acta fuerunt hæc anno domini .M.v.xliiii. Die vero decimatertia mensis Augusti._ _De mandato domini decani & sacræ facultatis Theologie Parisiensis._ _I. Tauuel._ [Illustration] * * * * * * * * * * * * * * _Handwritten Notes_ Most pages of the book have one or more handwritten notations, generally in the margins. Although not technically part of the book, they may be of interest for some readers, so they have been included in the e-text. Those that originally appeared as marginal notes are indicated with [HW] in the text. Expanded ligatures such as [par] are shown in brackets. _Some of the transcriptions are extremely conjectural_; the html version of this file includes images of all handwritten text. Blank page facing title page: _Veri studium et patriæ caritatem._ [Signature:] _E. d'...ville_ Above title: _M. Martinus Besardus Sui... D. D._ _M. Benedicto Franco Salodocix, ...æ anno [domini] 1556_ page Aii recto: sanitatem tuendam susceperunt _A simili._ Aiii: nos copiosè docuerunt, _Censores hæresiæ._ Hieronymus librum edidit _Hiero._ Aiii verso: Diuus item Augustinus libr[~u] _August._ Epiphanius episcopus Cypri _Epipha._ Aiiii: Porrò quàm necessariô quámque _De neotenicis schismati._ in hoc / præsertim christianissimo galliarum regno _Gallia._ Aiiii verso: Quãtum ingemisceret _Hieronymi encomium._ B: Non desunt autem etiam hac tempestate _De Ecc[les]iæ hyperaspismis._ B verso: Hãc tamen / aduersus, rugit leo _Diaboli machinasio._ Bii: Et hactenus quidem videbatur _De Luthero._ Sed, (quod / nõ sine gemitu dicimus,) _Lutheranas incrementis._ Bii verso: Quanquam quod ad gallias nostras attinet _Francisci 1. encomium._ Biii: Et illud poëtæ. _Claudian._ Quando ante annos _In Iconomachos._ supplicationibus, / argenteam ille _Supplicatio parisi._ Biii verso: Christianissimi regis pientissimam fidem _Fr 1. [Anim]aduersio in hære[sin]._ Curauit & hanc pestem procul hinc _Parlam[~e]tum [par]isiense._ Biiii: Quos vt / in manus hominum obtrudant _Hæresis f...nt in [pro]pagandis libris._ Biiii verso: Obseruate, inquiens, eos _Paulus hodiernos hæreticos graphice depingitur._ Omnium autem hæreticorum communis est morbus _Hæreticorum c[ommuni]s morbi._ C: Quorum / in numero sunt nõnulli _Hæretico[rum] uarietas._ Sunt aut[~e] ex illis libris _Censura de libris hæretico[rum]._ C verso: pro Caluino Alcuinum _Caluini impietas._ Cii: Quamobr[~e] quis orthodoxus _Con...sio._ Cii verso: Sunt aut[~e] ex eor[~u] numero _Libro[rum] schismaticorum diuers[orum]._ Ciii verso: secund[~u] ordinem alphabeticum _Quo[rum] lib. sunt 105._ [4 crossed out, replaced with 5] Ex libris Andreæ Althameri. _Numeri aucto[rum]. 1. ..._ [numerals continue] P. Cornelii Taciti _Num. o[per]is_ Dii: Vide plura o[per]a apud vi..lium in Euangelion Martini Luthero. Eiiii: Ex libris Hippophili Melangæi. [Handwriting illegible: in pencil or faded ink] Gii: Quamuis in quãcunque linguam vertãtur sacræ literæ _De traditione librorum sacrorum in linguam uernaculam._ Final page, above illustration: Catalogus libro[rum] latino[rum] sine ordin[~e] alphabeti. Cata. libro[rum] anonimo[rum] 1.E. ... fol. 3 Cata. lib. Gallico[rum] sine auctores 2. E. Cat. li. Gal. anonimo[rum] 4. E. Blank page after last page: [list of authors' names from Catalog] _Errata_ French introduction: ledict suppliant a / receu _text has "à"_ le mandement à luy baillé _printed text has "a" with correct "à" created by apparent flyspeck_ s'efforcent _text reads "s'fforcent"_ Ce consideré _text reads "consi-/sideré" at line break_ suppliant ce qu'il requi _text reads "qui'l"_ Latin introduction: De scriptoribus / ecclesiasticis hæreticos _apparent period between last two words: typographic error, inkblot or flyspeck_ quæ clàm emerserant, hæreses _text has "emersæ/rant" at line break: could also be "emersæ erant"_ [Sidenote: 1. Tim. 3.] _printed sidenote, not handwritten notation; passage is at 1 Timothy 3:15_ subornatis sparsisque per orbem _printed "sparsis´" with accent, as if beginning -que abbreviation_ plantæque noxiæ _as above_ Et illud poëtæ _dieresis may be hand-written_ Sunt & alii qui supplicii metu _printed with extra space at line break: "sup/p licii"_ List of Latin titles: Epistola ad Michaëlem de arando, episcopum sancti Pauli. _dieresis may be hand-written_ In acta apostolica Homeliæ. I.22. _printed as small "I^22" (superscript)_ ... Iacobi Fabri stapulen. _probably for "Estapulensis" (Etaples, now Artois)_ Ex libris Ioannis Mayer ecclesiastæ Bern[~e]sis. _line over "e" may be hand-written_ Epistola apologetica ad syncerioris christianismi ... _section begins with open space containing small capital "E", as if decorative capital had been intended_ _second word reads "apologelica"_ De captiuitate babylonica. _list of Martin Luther titles begins with decorative capital "D"_ Litania germanorum ... _last line indented, but no text appears to be missing_ List of French titles: Vna s[~e]plice dechiratiõe _text reads "de chiratiõe" with space_ Exposition chrestienne, cõtenant quatre briefz traictez. _text reads "biefz"_ Pantagruel & Gargatua _text unchanged_ Les prieres de leglise de Genefue. _text has comma for period (full stop)_ _Omitted hyphens_ In longer passages such as the Latin introduction, about half of all lines ended with a split word. Some words were printed without a connecting hyphen: animarum no/strarum medicos veluti mor/tiferum quoddam poculum eiúsque re/gibus, ad hæc totis eloquen/tiæ viribus deformatàm, agni/turus, in qua mille tempestate floren/tissima erat penè or/bis consensu Luthe/rano longè nocentiora euidentioribus argu/mentis, ipsi ta/men miro quodam supercilio veris autho/rum nominibus suppressis ma/gnates, & pr[~i]cipes prouin/ciar[~u] præsides visi/tation des malades d'administrer les sa/crements en leglise --- Provided by LoyalBooks.com ---